W poprzednich postach pisałam o tym, co to jest insulinooporność, jakie mogą być jej objawy, przyczyny i jak się ją diagnozuje. Możecie o tym poczytać TUTAJ i TUTAJ – polecam od tego zacząć.

Dziś napiszę Wam parę słów o tym jaka dieta polecana jest w insulinooporności. Na początku chcę podkreślić jedno – nie ma identycznej diety dla każdego. To, że koleżance pomogło to czy tamto, nie oznacza, że sprawdzi się to także u Ciebie. Oczywiście podstawowe zasady i umiejętność odpowiedniego łączenia produktów i komponowania wartościowych posiłków będą punktem wyjścia dla każdego. Jednak tylko punktem wyjścia, ilość posiłków i ich skład mogą się różnić.

Dieta w insulinooporności – cel

Celem diety osób mających insulinooporność powinno być powstrzymanie rozwoju tego zaburzenia, a przede wszystkim zapobieganie powikłaniom takim jak cukrzyca typu 2, choroby sercowo-naczyniowe, nadwaga, otyłość, choroby neurodegradacyjne, niealkoholowe stłuszczenie wątroby, PCOS czy niepłodność. Zmiana stylu życia oraz odpowiednie odżywianie bardzo często pozwala na poprawę samopoczucia oraz wyników badań (gdy IO spowodowane było nieprawidłowym stylem życia).

Żywienie w IO to takie komponowanie posiłków, które nie będą powodowały nadmiernego wzrostu stężenia glukozy we krwi, a tym samym zmniejszy stymulowanie trzustki do produkcji nadmiernych ilości insuliny.

Bardzo często celem diety w insulinooporności jest również redukcja nadmiernej masy ciała, przy IO niestety nadwaga czy otyłość (szczególnie brzuszna) występuje bardzo często.

Reasumując, główne cele diety IO:

1. Powstrzymanie powikłań IO
2. Przywrócenie wrażliwości komórek na insulinę
3. Poprawa samopoczucia
4. Redukcja nadmiernej masy ciała
5. Redukcja stanów zapalnych
6. Utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy, insuliny oraz stężenia lipidów

Podstawowe założenia diety w insulinooporności

Dieta w insulinooporności, jak już wcześniej pisałam, najlepiej, aby była dopasowana indywidualnie. Nie ma jednej, uniwersalnej diety dla wszystkich z IO, każdy jest inny, ma inne dolegliwości towarzyszące, wyniki badań, tryb życia czy pracy, ale też upodobania smakowe. Nie ma też oficjalnych wytycznych co do sposobu żywienia w insulinooporności. Polecane są szeroko przebadane diety, takie jak dieta śródziemnomorska, dieta DASH czy dieta o niskim indeksie glikemicznym, które mają wiele korzyści w redukcji masy ciała, stabilizacji glikemii, obniżenie poziomu cholesterolu oraz zbyt wysokiego ciśnienia, a także wiele innych. Założenia powyższych diet są podstawą żywienia w IO.

Diagnoza IO i co dalej?

Często spotykam się z sytuacją, że osoby po zdiagnozowaniu insulinooporności wpadają w panikę. Przyczyny są zazwyczaj dwie: nie wiedzą co to IO i boją się nieznanego, albo już dokładnie wiedzą jakie są zasady diety przy insulinooporności i nie wyobrażają sobie życia z takimi restrykcjami. I jedna i druga sytuacja prowadzi do sporego stresu i zagubienia. Dodatkowo bardzo często lekarz diagnozujący insulinooporność (jeśli w ogólne to zrobi, a nie zbagatelizuje wyników badań i objawów) nie ma czasu i wiedzy jaką dietę należy wdrożyć. Pacjenci słyszą, żeby nie jedli chleba, cukru czy ziemniaków i włączyli więcej warzyw. I to wszystko. W głowie chaos i pytanie – co dalej robić?

Co ja radzę? Nie panikować.

Insulinooporność nie pojawiła się w dwa tygodnie lub miesiąc więc należy dać sobie czas na powolne wdrażanie nowych nawyków żywieniowych. Z naciskiem na powolne, bo jak będziecie chcieli/chciały wprowadzać wszystko na raz to po prostu na diecie nie wytrwacie. Bo to nie jest dieta na chwilę, na miesiąc czy dwa, aby później wrócicie do “swojego” sposobu żywienia. Przy insulinooporności najważniejsze jest zmienić całkowicie styl życia – wprowadzać powoli aktywność fizyczną i dietę zgodną z zasadami IO. Tak więc na początku nie wpadajcie w niepotrzebną obsesję na punkcie jedzenia i wprowadzajcie zmiany powoli, małymi krokami, poznawajcie nowe smaki i jedzcie to, co Wam smakuje. Jaki jest sens na siłę jeść np. brokuła, jak go nie znosicie? Dieta ma być przyjemna, bo będzie Wam towarzyszyła do końca życia.

Czego nie robić?

1. Nie kopiować diet innych osób, bo akurat u Ciebie mogą nie zadziałać.
2. Nie panikować, podejść do tematu spokojnie.
3. Dać sobie czas na wdrożenie zmian.
4. Nie wierzyć w diety cud, które obiecują schudnięcie 10 kg w tydzień. To może przynieść więcej szkody niż korzyści i doprowadzić do efektu jo-jo. Absolutnie nie stosować żadnych diet Dukana, kopenhaskich, ketogenicznych czy Dąbrowskiej – przy takim zaburzeniu jakim jest IO mogą być niebezpieczne dla zdrowia i doprowadzić do pogorszenia wyników badań.

Dieta w insulinooporności – podstawowe zasady

Dieta w IO to generalnie zdrowa dieta, której zasady opierają się o Piramidę Żywieniową.

Podstawą diety powinna być aktywność fizyczna, warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, nabiał, chude mięso i ryby oraz orzechy i nasiona roślin strączkowych. Eliminować należy z kolei cukier, słodycze, żywność przetworzoną, sól oraz alkohol. Należy czytać etykiety i wybierać produkty z jak najkrótszym składem, bez dodanego cukru, syropu glukozowo-fruktozowego, utwardzonych tłuszczy trans, polepszaczy i wzmacniaczy smaku.

Niby takie proste, a trudne, prawda?

Posiłki w insulinooporności powinny być zbilansowane i zawierać węglowodany, białka i tłuszcze. Rozkład tych makroskładników powinien wyglądać mniej więcej tak: białko około 18%-20%, tłuszcze 25-35%, a pozostała część węglowodany – 45-50%. Taki rozkład makro w każdym posiłki pozwoli na uniknięcie ryzyka hipoglikemii.

W insulinooporności nie wolno wykluczać ani radykalnie zmniejszać ilości węglowodanów. Pomimo, że IO to zaburzenie gospodarki węglowodanowej, to nie należy z nich rezygnować tylko wybierać te odpowiednie i umiejętnie je łączyć z pozostałymi składnikami diety.

Czasami rekomendowane są śniadania białkowo-tłuszczowe – np. w przypadku, gdy wyniki glukozy i insuliny na czczo są wysokie lub takie śniadania są na dłużej sycące. Jednak to już należy rozpatrywać indywidualnie.

Ile należy jeść posiłków? 3 czy 5? A może 2?

To również zależy od wyników badań (glukoza, insulina na czczo, wyniki “krzywych”), a także stylem życia (długością dnia, rodzajem pracy, aktywnością fizyczną oraz chorobami współistniejącymi. No i najważniejsze – samopoczuciem! Może się zdarzyć, że wyniki wskazują, że należałoby jeść 3 posiłki, ale przy takim żywieniu pacjent czuje się źle – wtedy konieczne są modyfikacje. Kolejny raz więc powtarzam, że dieta w IO musi być dopasowana indywidualnie.

Indeks glikemiczny, a ładunek glikemiczny

Pojęcie indeksu glikemicznego (IG) jest dość powszechnie znane. Tabele z produktami i jego wartością IG są powszechnie dostępne w internecie/książkach. O ładunku glikemicznym (ŁG) natomiast wiele osób nie słyszało. Albo słyszało, jednak nie bardzo wie z czym to się je. A ŁG jest dużo bardziej istotny niż IG.

Wartość ładunku glikemicznego zależy od ilości produktu, który zjadamy oraz jego kompozycji czyli innych produktów w danej potrawie.

WARTOŚĆ ŁADUNKU GLIKEMICZNEGO DLA POJEDYNCZEGO PRODUKTU

Niski Ładunek Glikemiczny = 10 lub mniej
Średni Ładunek Glikemiczny = 11-19
Wysoki Ładunek Glikemiczny = 20 lub więcej

WARTOŚĆ ŁADUNKU GLIKEMICZNEGO DLA CAŁODZIENNEJ DIETY

Niski Ładunek Glikemiczny = 79 lub mniej
Średni Ładunek Glikemiczny = 80-119
Wysoki Ładunek Glikemiczny = 120 lub więcej

Częstym przykładem na to jak ilość wpływa na wartość ładunku glikemicznego jest arbuz. Jego IG jest wysoki, bo wynosi 72 więc teoretycznie powinien być zakazany na diecie w IO. Ale kawałek arbuza o wadze 150 g to ŁG = 9. Podobnie z bananem – jego IG to 60, ale średni banan o wadze 120 g to ŁG = 16, czyli średni.

Jaki więc z tego wniosek? Nie należy ślepo patrzeć na IG. To dawka sprawia czy dany produkt/posiłek będzie miał wysoki czy niski ładunek glikemiczny.

Co podwyższa, a co obniża indeks glikemiczny?

Trzeba też mieć świadomość, co ma wpływ na zwiększenie lub zmniejszenie IG.

Podwyższa indeks glikemiczny:

• wysoki stopień rozdrobnienia produktu
• zawartość skrobi (w szczególności amylopektyn)
• wysoki stopień przetworzenia produktu
• obróbka termiczna (im dłuższa, tym wyższy IG)
• zawartość glukozy i sacharozy w danym produkcie

A co wpływa na obniżenie indeksu glikemicznego?

• zawartość błonnika pokarmowego
• zawartość białka i tłuszczu w produkcie/daniu
• krótka obróbka termiczna czyli np. makaron ugotowany al dente
• zawartość fruktozy (IG=20)
• zawartość skrobi opornej, o której pisałam TUTAJ

Jak prawidłowo komponować posiłki w IO?

To podstawowa wiedza każdej osoby zmagającej się z insulinoopornością, ponieważ z dietą z niskim IG muszą zaprzyjaźnić się już na całe życie. Oczywiście początkowa pomoc dietetyka jest czasami wskazana, ponieważ na bazie dobrze zbilansowanych jadłospisów łatwiej później samemu komponować swoje posiłki. Ale podstawy powinien znać każdy, aby samemu móc radzić sobie w codziennym życiu. Podstawą komponowania posiłków jest poniższy obrazek: większa połowa talerza to warzywa, część owoce (szczególnie jagodowe w przypadku IO), 1/4 talerza to węglowodanowe produkty pełnoziarniste i 1/4 to białko – szczególnie te pochodzące z ryb, drobiu i strączków + dodatek zdrowych tłuszczy, typu oliwa z oliwek.

Najważniejsze punkty przy komponowaniu posiłków:

1. Warzywa powinny stanowić podstawę diety z IO i zaleca się, aby występowały w każdym posiłku, a przynajmniej w większej ich części.
2. Każdy posiłek powinien być odpowiednio zbilansowany i zawierać węglowodany złożone (chleb pełnoziarnisty, razowy makaron, kasza gryczana, kasza pęczak), białka (chude ryby, mięso, nabiał, nasiona roślin strączkowych i tłuszcze (z przewagą tych roślinnych czyli oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany).
3. Zarówno warzywa jak i makarony czy kasze powinny być przygotowywane al dente – bez rozgotowywania.
4. Nie należy za bardzo rozdrabniać produktów – im większa papka, tym wyższy IG.
5. No i najważniejsze – indywidualne podejście – piszę o tym któryś raz, ale nie na darmo. Należy obserwować swoje samopoczucie po poszczególnych posiłkach – jak są źle skomponowane możesz odczuwać senność, zmęczenie, napady głodu, dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

Przykładowy jadłospis w IO

Poniżej macie do pobrania przykładowy jadłospis z niskim IG, 4 posiłki i około 1700 kcal. Podkreślam, że to tylko przykład i dla niektórych osób się nie sprawdzi, bo np. oprócz IO mają także inne schorzenia i wtedy należy wziąć je także pod uwagę.

Ten jadłospis stworzyłam z myślą o osobach, które dopiero zaczynają swoją przygodę z IO i wcześniej jadły sporo słodyczy, mało warzyw i raczej ich dieta bazowała na schabowym, ziemniakach i mizerii. Jest trochę dobrze zbilansowanych owsianek, sporo warzyw (choć pacjentom w kolejnych etapach dodaję ich więcej), pestek, trochę strączków, jaja pod różną postacią, ryba, chude mięso. Ilość warzyw, takich jak pomidor, papryka, ogórek, sałata jest orientacyjna – można zjeść ich więcej – oby nie mniej 😉

Indywidualne jadłospisy możecie zamówić TUTAJ – serdecznie zapraszam 🙂

Kliknij w obrazek i pobierz bezpłatny jadłospis z niskim IG. Będzie mi miło jak podzielisz się tym postem na FB i Instagramie.