Metformina przy insulinooporności – konieczność czy droga na skróty?
Metformina przy insulinooporności to już nie nowość czy fanaberia, choć jeszcze do niedawna była kojarzona tylko z lekiem stosowanym w leczeniu cukrzycy. Jednak od kilku lat stała się też preparatem, który z powodzeniem sprawdza się także przy innych chorobach/schorzeniach, między innymi w insulinooporności. Jednak czy powinna być przepisywana odrazu po diagnozie IO? Czy jej przyjmowanie jest konieczne? Jakie ma skutki uboczne? I czy naprawdę odchudza? Te oraz inne kwestie przedstawię w dzisiejszym wpisie.
Metformina – co to za lek i jakie jest jego działanie
Metformina to nazwa substancji czynnej, która znajduje się w między innymi takich preparatach jak: Glucophage, Formetic, Metformax, Siofor. Występują dwa rodzaje preparatów z metforminą: tabletki o natychmiastowym uwalnianiu i tabletki o przedłużonym uwalnianiu (oznaczane jako XR lub SR).
Metformina to lek o działaniu hipoglikemizującym czyli obniżającym poziom cukru we krwi. Od ponad 60 lat jest lekiem pierwszego wyboru w terapii cukrzycy typu 2. Mechanizm jej działania polega na:
- zmniejszaniu wytwarzania glukozy w wątrobie
- obniżaniu wchłaniania glukozy w jelitach
- zwiększaniu obwodowego wychwytu glukozy
Metformina nie podnosi poziomu insuliny więc nie powoduje hipoglikemii – to taki „inteligentny” lek. Metformina przy insulinooporności – działa poprzez zwiększenie wrażliwości tkanek na działanie insuliny. Lek ten może również korzystnie wpływać na profil lipidowy czyli obniżać poziom „złego” cholesterolu i trójglicerydów oraz wspomagać (!) redukcję masy ciała. Jest też wykorzystywana w terapii PCOS (zespołu policystycznych jajników), a liczne badania pokazują, że może się też sprawdzać w leczeniu zespołu metabolicznego, niealkoholowego stłuszczenia wątroby, prewencji chorób sercowo-naczyniowych, terapiach anty-anging, czy prewencji niektórych nowotworów.
Dawkowanie metforminy
Dawkowanie metforminy, zresztą jak i innych leków, zawsze dobiera lekarz. Nie powinno się samodzielnie zmieniać dawki, omijać leku czy brać więcej. Pamiętajcie, że internet to nie jest miejsce na porady w tak ważnych kwestiach. To lekarz zna Wasz stan zdrowia i wie jakie jeszcze inne leki bierzecie, więc nigdy nie decydujcie sami. To, że koleżanka po jakimś czasie miała zalecenie zwiększyć/zmniejszyć dawkę, nie znaczy, że to sprawdzi się również u Was.
Metforminę przyjmuje się zawsze do posiłku lub w jego trakcie, ale to też na pewno usłyszenie od lekarza.
Przyjmowanie metforminy przy insulinooporności – czy zawsze jest konieczna, czy trzeba brać do końca życia?
Podstawą leczenie insulinooporności jest ZAWSZE zmiana nawyków żywieniowych: odpowiednia dieta i ruch oraz zmiana stylu życiu (redukcja stresu, odpoczynek, odpowiednia ilość snu).
Polskie Towarzystwo Diabetologiczne zaleca rozpoczęcie stosowania metforminy dopiero wtedy, gdy po 4 tygodniach odpowiedniej diety i włączeniu aktywności fizycznej, poziom glikemii się nie poprawia. Oczywiście ten czas jest umowny i to Wasz lekarz decyduje czy farmakoterapia jest już konieczna czy jeszcze nie.
Generalnie, po diagnozie IO, pierwsze co lekarz powinien zrobić, to bezwględnie namawiać do zmiany stylu życia. I nie zawsze jest to odchudzanie, IO maja też osoby szczupłe – u nich należy się przyjrzeć innym czynnikom, które mogły spowodować insulinooporność, i je w miarę możliwości starać się eliminować. Jeśli lekarz pierwsze co zrobi po diagnozie IO, to wyciągnie receptę i przepisze metforminę, szukajcie innego specjalisty. Bez odpowiedniej diety i włączenia aktywności, redukcji stresu, żadne cudowne tabletki się nie sprawdzą.
Czy trzeba brać metforminę do końca życia? Nie odpowiem jednoznacznie, bo to zależy od wielu czynników i zawsze o odstawieniu decyduje lekarz. Jak już pisałam wcześniej, podstawą leczenia IO jest zmiana stylu życia, więc jeśli wyniki się poprawią, często lekarz decyduje się na przerwanie farmakoterapii.
Metformina, a odchudzanie
Metformina to lek, który wspomaga (!) odchudzanie, bo zmniejsza apetyt, a tym samym pomaga zredukować nadprogramowe kilogramy. Ale nie jest cudowną tabletką, która sprawi, że nie robiąc nic – nagle pięknie schudniecie bez diety i ruchu. To tak nie działa. Wiele osób myśli, że dostanie lek i dalej nic już nie musi zmieniać w swoim życiu, może dalej jeść słodycze i leżeć na kanapie przed telewizorem. Oczywiście upraszczam, ale musicie zrozumieć jedno – nie ma magicznych sposobów na schudnięcie, wyjście z choroby. Tutaj potrzebna jest ciężka praca i zmiana przyzwyczajeń. Przytoczę przykład operacji zmniejszenia żołądka – nawet przy tak radykalnym postępowaniu wielu pacjentów, po 1-2 latach wraca do swojej wagi sprzed operacji, a nawet waży więcej Dlaczego? Bo nie zmienili trwale stylu życia! Przez chwilę jedli mniej, lepiej, ale jak już osiągnęli wymarzoną masę ciała – wrócili do starych nawyków i ponownie rozciągnęli żołądek.
„Biorę metfominę i tyję” – dostałam kilka takich wiadomości. Tak, można przytyć na metforminie, jak jecie ponad swoje zapotrzebowanie kaloryczne. Nie ma cudów, nadwyżka kalorii odkłada się w postaci tkanki tłuszczowej. Metformina zmniejsza oporność komórek na insulinę, glukoza po jej zastosowaniu bez problemu jest transportowana do wnętrza komórki. Ale jak jecie za dużo, ten nadmiar glukozy jest magazynowany w tych komórkach = tyjecie.
Możliwe działania niepożądane podczas przyjmowania metforminy
Metformina to dość specyficzny lek, ponieważ bardzo często rozpoczęcie terapii bądź zwiększanie dawki leku wiąże się z nieprzyjemnymi działaniami niepożądanymi. Najczęściej są to problemy z przewodem pokarmowym: bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunki, zgagi, wzdęcia, zmniejszenie apetytu czy metaliczny smak w ustach. Dodatkowo mogą występować bóle, głowy, senność czy zmęczenie. Zazwyczaj te nieprzyjemne objawy mijają, jak organizm przyzwyczai się do leku lub większej dawki.
Jak długo trzeba czekać na poprawę? Rożnie to bywa. Uogólniając – nieprzyjemne objawy powinny minąć po kilku dniach, jednak z doświadczenia wiem, że czasem na poprawę trzeba poczekać tydzień lub dwa. Zdarza się także (szacuje się, że u około 5% pacjentów), że objawy niepożądane nie mijają, a przyjmowanie metforminy jest na tyle uciążliwe, że trzeba przerwać kurację.
Bardzo ważne jest, aby metforminę brać zgodnie ze wskazaniami lekarza, nie zmieniać dawki samodzielnie – to może zminimalizować działania niepożądane i łatwiej przetrwać te pierwsze, najgorsze dni.
Wspomniane działania niepożądane nie są groźne dla zdrowia, nie szkodzą organizmowi, ale są mocno nieprzyjemne i utrudniające życie.
Bardzo rzadkie działania niepożądane, które mogą występować podczas zażywania metforminy to kwasica mleczanowa, zaburzania metaboliczne, (mogą nawet doprowadzić do śmierci), zmniejszenie wchłaniania witaminy B12 (ryzyko niedokrwistości megaloblastycznej), nieprawidłowe wyniki testów wątrobowych, zapalenie wątroby ustępujące po odstawieniu metforminy, reakcje skórne: świąd, rumień i pokrzywka. W leczeniu skojarzonym z innymi lekami przeciwcukrzycowymi może wystąpić hipoglikemia.
Rozpoczęcie kuracji metforminą – czy jest się czego bać?
Otrzymałam sporo pytań czy jest się czego bać rozpoczynając kurację metforminą. Generalnie te wątpliwości powinien rozwiać Wasz lekarz prowadzący, wszystko Wam wytłumaczyć. No, ale czasami jest jak jest….
Metformina jest lekiem, który towarzyszy osobom chorym na cukrzycę przez wiele lat i wykonano już sporo badań jak wpływa na organizm. Na podstawie tych badań może stwierdzić, że to lek bezpieczny. Podczas długotrwałego stosowania w dawkach terapeutycznych nie stwierdzono objawów uszkodzenia narządów wewnętrznych, jedynie w pojedynczych przypadkach występowały objawy uczuleniowe.
Przeciwwskazania do przyjmowania metforminy
Wyróżniamy dwa rodzaje przeciwwskazań do przyjmowania metforminy: bezwzględne i względne.
Do bezwzględnych przeciwskazań zaliczamy: nadwrażliwość na jakikolwiek składnik preparatu, niewydolność nerek i stany potencjalnie zagrażające prawidłowej czynności nerek, zaostrzenie chorób przewlekłych, niewydolność wątroby, nadużywanie alkoholu, czas przed i po większych zabiegach/operacjach.
Względne przeciwskazania: cukrzyca typu 1, umiarkowana niewydolność nerek, podeszły wiek.
Metformina, a alkohol
Alkohol podczas zażywaniu metforminy jest absolutnie zabroniony. Zalecenia są jasne – nawet bardzo małe ilości alkoholu (czy np. te zawarte w lekach) mogą wejść z niebezpieczną interakcję z metforminą i zwiększyć znacząco ryzyko wystąpienia kwasicy mleczanowej. Jest ona ciężkim powikłaniem metabolicznym i charakteryzuje się wysoką śmiertelnością (25%-50% przypadków kończy się zgonem pacjenta), więc nie warto ryzykować.
„Mam imprezę, chcę się napić, a przyjmuję metforminę, co robić?” Na pewno nie decydować samodzielnie, najlepiej skontaktować się ze swoim lekarzam i ustalić z nim najlepsze rozwiązanie.
Metformina, a wypadanie włosów
Czy metformina wpływa może powodować wypadanie włosów? Niestety tak. Podczas stosowania metforminy może dojść do niedoborów witaminy B12 (przerost flory bakteryjnej jelita cienkiego, zmniejszenie lub całkowite zablokowanie wchłaniania witaminy B12 w jelicie cienkim), a także zmniejszonego poziomu żelaza i ferrytyny. Niedobory te są bezpośrednią przyczyną wpadania włosów. Dlatego podczas przyjmowania preparatów zawierających metforminę bardzo ważne jest, aby kontrolować poziom witaminy B12, żelaza oraz ferrytyny. Więcej o wypadaniu włosów przeczytasz w moich dwóch wpisach:
Wypadanie włosów – możliwe przyczyny, diagnostyka, suplementacja
Dieta na wypadanie włosów – co jeść, aby wzmocnić włosy?
Antykoncepcja hormonalna, a metformina
Antykoncepcja hormonalna nie jest obojętna dla organizmu i może powodować szereg powikłań. Najpoważniejszym z nich są zmiany w układzie krążenia i ryzyko zakrzepicy. Dlatego przepisanie antykoncepcji hormonalnej przez lekarza zawsze powinno być poprzedzone badaniem ( m.in. szczegółowy wywiad, pomiar ciśnienia, cytologia, badanie piersi).
Doustne środki antykoncepcyjne przyjmowane razem z metforminą mogą osłabić jej działanie i spowodować wzrost poziomu cukru we krwi. Z kolei preparaty z metforminą nie wpływają negatywnie na skuteczność antykoncepcji.
Generalnie nie ma przeciwskazań, aby łączyć metforminę z antykoncepcją hormonalną, ale najlepiej przedyskutować ten temat z lekarzem prowadzącym.
Metformina przy insulinooporności – konieczność czy droga na skróty?
To jak myślisz – metformina jest konieczna przy leczeniu insulinooporności czy to droga na skróty? Daj znać w komentarzu, napisz do mnie na maila, lub wyślij mi wiadomość na INSTAGRAMIE. Jestem ciekawa Twojego zdania po przeczytaniu artykułu.
Witam była u diabetologa zrobiłam wynik gdzie miałam na czczo 104 po godz 116 a po dwóch 114 Pani dok. stwierdziła że to stan przedcukrzycowy i przepisała mi na 4 miesiące metformine ze po tych miesiącach mam zrobić badania i przyjść do kontroli. Pytam czy to jest musowe, a Pani dok do mnie mówi że jak schudnę 10 kg to się zobaczy wiem że muszę schudnąć mam 165 wzrostu i wagę miałam 80 kg obecnie udało mi się zrzucić 2,5 kg uznałam że nie pujde więcej do tej Pani dok bo to jest przepisywanie leków aby przepisać bo to nie lekarzy organizm i nikt się nie przejmuje tylko aby przepisać lek wizyta odbytą pieniążki zarobione
Nie podważam decyzji lekarza, bo on robi wywiad, zna sytuację, itp. Ale… nawet PTD zaleca spróbować najpierw obniżyć glukozę dietą + ruchem na 4 tygodnie przed włączeniem metforminy więc może faktycznie lepiej poszukać innego lekarza?
Ja też miałam podwyższoną glukozę-105-107, a lekarz rodzinny uparcie twierdził że to norma i żeby mniej słodzić. Tłumaczyłam, że nie jem w ogóle słodyczy, nie słodzę nawet kawy już od 2 lat! Udało mi się przez ten czas schudnąć 10 kg z 67 na 57 kg, ale glukoza wciąż była podwyższona.
Uparłam się i wykluczyłam z diety mączne produkty, w końcu w ogóle gluten a glukoza nadal 104-106.
Wypróbowałam post Dąbrowskiej i byłam na samych warzywach 4 miesiące! Schudłam kilka kilogramów. Glukoza po tym czasie spadła na 100, a ja byłam wykończona. Nie miałam siły ćwiczyć, straciłam mięśnie i wyglądałam jak ususzona skwarka.
Przeszłam na dietę o niskim Ig + godzina rowerka stacjonarnego każdego dnia + spacery. Glukoza ok 103-105.
W końcu zmieniłam.lekarza. Nowa pani doktor wypisała skierowanie do endokrynologa bez najmniejszych problemów podejrzewając insulinooporność.
Endokrynolog zlecił badania, po których następnie wypisał metforminę.
7 lat męki, odchudzania, ćwiczeń, diety o niskim Ig niewiele dało.
Dopiero po włączeniu metforminy glukoza opadła już po miesiącu na 94!
Niestety skutki uboczne też występują:
zaparcia, uczucie ciężkości, senność, zmęczenie, bóle mięśni, jestem wykończona. Znowu nie mam siły ćwiczyć. Do tego zapięcie infekcje intymne.
Ehh… 🙁